Mona Alami 29 Kasım 2017
Yönetici Özeti
Lübnan Başbakanı Saad Hariri’nin İran’ı, ülkesinin iç işlerine karışmakla suçlayarak 4 Kasım günü[i] istifasını duyurması Orta Doğu’yu kasıp kavuran bir hadiseydi. İstifa açıklamasının Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da yapıldığı göz önüne alındığında Hariri’nin açıklaması; Suudilerin, ezeli düşman olarak kodladıkları İran ile mücadelesini genişletme kararının ve Lübnan’da muhtemelen yeni bir anlaşmanın uygulamaya konulacağının da altını çiziyordu.
İstifa açıklamasında Hariri, İran’a ve İran’ın Lübnan’daki müttefiki Hizbullah’a dönük sert bir kınama mesajına da yer verdi. Ancak Hizbullah, bilindiği üzere Şii militanlardan oluşan bir grup olduğu gibi, daha önce Hariri’nin de liderlik ettiği ulusal birlik hükümeti koalisyonunun ortaklarından biri olan ve aynı zamanda 30 sandalye ile temsil gücüne sahip bir siyasi partidir de. Buna karşın Lübnan mezhepsel bir siyasi sisteme göre idare ediliyor. Şii nüfuz gücü olarak Hizbullah ve İran en önemli bloku oluştururken diğer blok, Suudi Arabistan ile ve üçüncü blok ise diğer Arap ülkeleri ve Batı dünyası ile benzer siyasi gündem başlıklarını paylaşıyor.
2016 yılına gelindiğinde Lübnan’daki birbirine rakip bu 3 blok, temel olarak anlaşmazlıklarını bir kenara bırakıp bir birlik hükümetine katılma konusunda anlaştılar. 2000 yılına kadar Lübnan’ın güneyindeki İsrail işgaline karşı mücadele veren Hizbullah, dinamik militan güçleri sayesinde şu an için en güçlü grubu oluşturuyor ve 2013 yılından beri Suriye’de İran’ın bir anlamda destek gücü olma işlevi görüyor. Hariri; “İran nereye yerleşse oraya bir düzensizlik, zarar ve yıkım getiriyor. Bu, Arap ülkelerinin iç işlerine karışmasından da anlaşılabiliyor” derken İran’ın bölgedeki ellerinin kesilmesi gerektiğini de sözlerine eklemişti.
Beyrut’a dönüşünde “Arap kardeşlerimizle olan ilişkilerimiz esas olmalı ve bu, yalnızca sözde değil, sahaya dönük yaklaşımlarımızda da kendisini göstermelidir. Bununla birlikte Lübnan’ın gerçek bir bağımsızlık vizyonuna sahip olmasını mümkün kılacak her yolun takipçisi olmalıyız”[ii] diyerek görece uzlaşmacı mesajlar veriyordu. Fakat Hizbullah’ın uzun süredir müttefiki olan Michel Aoun’ın Cumhurbaşkanı seçildiği 2016 seçimlerinden bu yana zımni bir dokunulmazlık ve geniş bir imtiyaz hakkına sahip olması, Hariri’nin geleceği için bir belirsizlik taşıyor. Dolayısıyla bir anlamda altın çağını yaşadığı bir dönemde Hizbullah, Lübnan’ın çeşitli bölgelerinde etkisini arttırdı. Bu makale, Hizbullah’ın gücünü ve ülkenin dokusunu tehdit edebilecek son gelişmeler ışığında, dağlar ülkesi Lübnan’ın Hizbullah’a dair yaşadığı ikilemi mercek altına alıyor.
Dipnotlar
[i]– Mroue Bassem, Lebanese fear PM resignation was a Saudi Power play, AP, 7 Kasım, 2017 <https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/a-saudi-orchestrated-resignation-throws-lebanon-into-turmoil/2017/11/07/c2c7fd34-c382-11e7-9922-4151f5ca6168_story.html?utm_term=.0f787eade3c0>
[ii]–Naharnet Newsdesk, Hariri: Lebanon’s Stability More Important Than Problems Surrounding Us, Naharnet, 23 Kasım, 2017