Tamer BadawiGİRİŞ
Ekim 2019 protesto hareketi ve Sünni Araplar
Ekim 2019’da Bağdat’ın merkezindeki Tahrir Meydanı’nda başlayan ve güneydeki Divaniye ve Nasıriye kentlerine kadar yayılan Irak protestoları, 2003 sonrası Irak siyasal sistemini domine eden ve daha önce siyaseten rakipsiz olan aktörleri derinden sarstı.
Bu hükümet karşıtı protestolar, Şii yoğunluklu vilayetlerde ve yönetim bölgelerinde sınırlı kalırken Sünni yoğunluklu bölgelerde yaşayanlar, protestoların İslam Devleti’nin (İD) yeniden dirilmesi için verimli bir zemin oluşturacağı korkusuyla protestolara katılmaktan kaçındı. Dolayısıyla, Sünni yerel yöneticiler, insanların protesto düzenlemeleri ihtimaline karşı engel teşkil etti. Bu da Irak toplumu içerisindeki Sünni Arap ve Kürt kesimlerin yaygın katılımından yoksun, alt-ulusal düzeydeki protestoların, tüm mezhepleri içeren kapsamlı bir ulusal protestoya dönüşmesi potansiyelini sınırladı. Sonuç olarak, Irak’taki Sünni Arapların belli bir kesiminin güneydeki protestolara sempati duymasına karşın, Sünniler yalnızca Bağdat’taki protestolara katılım gösterdi.
Mezhep temelli yaklaşımın ötesinde, Ekim 2019 protesto hareketinin göze çarpan etnik-mezhepçilik karşıtı boyutu, bu protestoların bir ‘Irak ulusal iradesini’ yansıttığı algısını oluşturdu. Ancak, böyle bir iradenin açık talep ve tutumlarını yansıtan bir liderliğe sahip olmak yerine, Şiilerin yoğun olarak katıldığı protesto hareketi dağınık, lidersiz ve değişken bir halde kaldı.